AKCJA
Jest to udział w kapitale zakładowym spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej. Może przybierać postać materialną lub zdematerializowaną. Posiada wartość nominalną, nie niższą niż 1 grosz, która pomnożona przez liczbę akcji daje kapitał zakładowy spółki. Akcja może posiadać jeszcze dwie ceny: emisyjną i rynkową. Cena emisyjna jest ceną, po której spółka zbywa akcje na rynku pierwotnym. Cena rynkowa jest ceną, którą musimy zapłacić za daną akcję, gdy chcemy kupić ją w obrocie wtórnym. Wynika ona z aktualnej podaży i popytu na dane akcje. Akcja daje jej posiadaczowi prawo uczestnictwa w walnych zgromadzeniach spółki oraz zaskarżania jego uchwał, prawo głosu, prawo poboru akcji nowych emisji, prawo do udziału w zyskach przedsiębiorstwa (dywidendy) oraz prawo do udziału w majątku polikwidacyjnym. Akcje mogą być imienne lub na okaziciela. Ponadto spółka może emitować akcje o szczególnych uprawnieniach, które powinny być określone w umowie spółki (akcje uprzywilejowane). Uprzywilejowanie może dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa do dywidendy lub podziału majątku w przypadku likwidacji spółki.
AKCJA NA OKAZICIELA
Akcja, z której uprawniona jest każda osoba będąca w posiadaniu dokumentu akcji. W przeciwieństwie do akcji imiennych, cechą charakterystyczną akcji na okaziciela jest to, że nie są związane z konkretną osobą, a dane osobowe akcjonariusza nie są przedstawione na dokumencie akcji. Wszystkie akcje dopuszczone do obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW), rynku New Connect oraz na rynku BondSpot muszą być zdematerializowanymi akcjami na okaziciela. Ich zbywalność nie może być ograniczona w jakikolwiek sposób.
AKCJONARIUSZ
W przypadku akcji zdematerializowanych właściciel rachunku, na którym są zapisane prawa własności z akcji. W przypadku akcji imiennych w postaci materialnej imię i nazwisko właściciela akcji imiennych umieszczone są na dokumencie akcji. W przypadku akcji na okaziciela w postaci materialnej -osoba, która posiada dany dokument.
ANALIZA FUNDAMENTALNA
Jest to jedna z podstawowych technik analizy rynku kapitałowego. Zajmuje się ona szacowaniem wartości akcji danej spółki na podstawie analizy jej sprawozdań finansowych, wskaźników finansowych, prowadzonej przez nią działalności, perspektyw rozwoju, a także atrakcyjności reprezentowanej przez nią branży.
ANALIZA TECHNICZNA
Metoda oceny perspektyw kształtowania się ceny akcji w przyszłości. Bazuje na notowaniach historycznych papieru wartościowego, kształtowaniu się ich trendu, analizie wskaźników technicznych, wolumenu obrotu i wykresów kursu cen.
ANIMATOR EMITENTA
Animatorem emitenta jest członek GPW, który na podstawie umowy z emitentem zobowiązuje się do wspomagania płynności danego instrumentu finansowego. Informacje o poszczególnych animatorach emitenta i obsługiwanych przez nich instrumentach finansowych można znaleźć na stronie Giełdy Papierów Wartościowych, w dziale „Członkowie Giełdy”.
ANIMATOR RYNKU
ANIMATOR RYNKU Animatorem rynku jest członek GPW, który na podstawie umowy zawartej z GPW zobowiąże się do dokonywania na własny rachunek czynności mających na celu wspomaganie płynności danego instrumentu finansowego na zasadach określonych przez Zarząd GPW. Giełda określa między innymi minimalną wielkość oferty i maksymalną różnicę pomiędzy cenami ofert kupna i sprzedaży zgłaszanymi przez animatora. Informacje o poszczególnych animatorach rynku i obsługiwanych przez nich instrumentach finansowych można znaleźć na stronie Giełdy Papierów Wartościowych, w dziale „Członkowie Giełdy”.
APRECJACJA
Termin oznaczający wzrost ceny towaru lub dobra, używany głównie w odniesieniu do wzrostu wartości waluty krajowej względem waluty zagranicznej w systemie płynnych kursów walut. Aprecjacji towarzyszy wzrost siły nabywczej danego pieniądza w rozliczeniach międzynarodowych.
ARBITRAŻ
Łączona transakcja giełdowa kupna/sprzedaży towarów lub papierów wartościowych, umożliwiająca uzyskanie zysku bez ponoszenia ryzyka. Istotą arbitrażu jest zauważenie różnicy cen tego samego produktu na różnych rynkach lub na tym samym rynku, ale pod różnymi postaciami. W przypadku, gdy owa różnica jest większa od kosztów transakcyjnych, inwestor kupując produkt na rynku tańszym, a sprzedając na droższym osiąga zysk.
ARKUSZ ZLECEŃ
Zestawienie zleceń kupna i sprzedaży na dany papier wartościowy przekazanych na giełdę, uporządkowane zgodnie z wartością i czasem złożenia oferty. Zlecenia kupna od najwyższej ceny do najniższej, zlecenia sprzedaży od najniższej do najwyższej.
ASYMILACJA
Połączenie instrumentów finansowych, najczęściej akcji nowej emisji zarejestrowanych wcześniej w KDPW (np. w formie tzw. praw do akcji) pod odmiennymi kodami, z akcjami starej emisji. Po asymilacji instrumenty finansowe notowane są pod jednym kodem, czyli wynikają z nich te same prawa.
BAZA
Różnica pomiędzy kursem na rynku terminowym a kursem na rynku kasowym. Może to być np. różnica między kursem kontraktu terminowego a kursem indeksu giełdowego stanowiącego instrument bazowy dla tego kontraktu terminowego. Baza dodatnia występuje, gdy kurs na rynku terminowym jest wyższy od kursu na rynku kasowym, a baza ujemna, gdy kurs na rynku terminowym jest niższy od kursu na rynku kasowym. Inaczej mówiąc, kontrakt jest notowany z premią (powyżej) lub dyskontem (poniżej) wobec instrumentu bazowego.
BENCHMARK
Punkt odniesienia, zazwyczaj indeks, który służy do oceny efektywności zarządzania portfelem inwestycyjnym. Jeśli inwestycja przekracza benchmark, można mówić o „pokonaniu rynku”, czyli o lepszej efektywności inwestycji w nasz portfel niż inwestycji np. w indeks WIG20.
BESSA
Długotrwała, silna tendencja spadkowa (trend spadkowy) na rynkach kapitałowych. Inaczej rynek niedźwiedzia.
BETA
Miara ryzyka inwestycji w instrumenty finansowe. Współczynnik ten informuje, o ile zmieni się stopa zysku danego instrumentu finansowego, gdy stopa zysku indeksu stanowiącego punkt odniesienia dla tego instrumentu wzrośnie o 1%. Beta powyżej 1 i -1 oznacza instrumenty o dużym ryzyku, z przedziału (-1,1) niewielkie ryzyko, beta równa 1 to beta rynku, oznacza że instrument zachowuje się tak jak rynek, beta -1 świadczy o odwrotnym kierunku zmian w stosunku do rynku.
BLUE CHIP
Określenie dużej spółki giełdowej, cieszącej się zaufaniem inwestorów i dobrą sytuacją finansową. Spółki blue chips charakteryzują się dużą kapitalizacją i płynnością oraz stosunkowo stabilnym kursem. W Polsce mianem blue chips określa się spółki wchodzące w skład indeksu giełdowego WIG20.
BON SKARBOWY
Dłużny papier wartościowy na okaziciela emitowany przez Skarb Państwa w celu uzyskania krótkoterminowego kredytu (z terminem wykupu od 1 do 90 dni lub od 1 tygodnia do 52 tygodni.) na pokrycie bieżących wydatków, oferowany do sprzedaży w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem i wykupywany według wartości nominalnej po upływie okresu, na jaki został wyemitowany. Charakteryzuje się niskim ryzykiem inwestycyjnym.
BONDSPOT
Spółka akcyjna prowadząca rynek regulowany i alternatywny system obrotu funkcjonujące w ramach, organizowanego wspólnie z GPW, systemu rynków obligacji Catalyst, a także elektroniczny rynek skarbowych papierów wartościowych Treasury BondSpot Poland, posiadający status alternatywnego systemu obrotu.
BOOK BUILDING
Proces budowy tzw. księgi popytu, który wspomaga ustalanie ceny emisyjnej papieru wartościowego. Jest przeprowadzany przez spółkę wśród przyszłych, potencjalnych akcjonariuszy, dzięki czemu spółka poznaje skalę zainteresowania jej akcjami przy różnych poziomach ceny. Pozwala to na ustalenie optymalnej ceny emisyjnej zapewniającej powodzenie emisji.
CATALYST
System obrotu prowadzony na platformach transakcyjnych GPW i BondSpot. Catalyst tworzą cztery platformy obrotu. Dwie prowadzone przez GPW - w formule rynku regulowanego i Alternatywnego Systemu Obrotu oraz analogiczne dwa rynki BondSpot. Przedmiotem transakcji na rynku mogą być zdematerializowane obligacje (także obligacje komunalne i korporacyjne), listy zastawne i inne dłużne instrumenty finansowe.
CEDUŁA GPW
Oficjalne wydawnictwo Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A., które zawiera między innymi informacje dotyczące kształtowania się kursów i obrotów papierów wartościowych notowanych na GPW, działalności GPW, domów maklerskich oraz emitentów papierów wartościowych.
CENA EMISYJNA
Cena akcji spółki obowiązująca w ofercie publicznej na rynku pierwotnym.
CERTYFIKAT INWESTYCYJNY
Jest to papier wartościowy emitowany przez fundusze inwestycyjne zamknięte. Certyfikaty inwestycyjne na okaziciela mogą być dopuszczone do obrotu publicznego i notowane na giełdzie. W przypadku certyfikatów funduszy specjalistycznych zamkniętych, które nie są dopuszczone do obrotu publicznego, istnieje możliwość emisji takich papierów jako dokumentów imiennych. Fundusz może wykupywać certyfikaty inwestycyjne, które wyemitował, jeżeli jego statut tak stanowi. Z chwilą wykupienia przez fundusz certyfikaty inwestycyjne są umarzane z mocy prawa.
CZŁONEK GIEŁDY
Podmiot prowadzący działalność maklerską, będący akcjonariuszem giełdy i dopuszczony do działania na giełdzie, a w szczególności do zawierania transakcji giełdowych.
DATA ROZLICZENIA
Data rozliczenia transakcji w KDPW to czas potrzebny na przekazanie środków z transakcji w zamian za prawa własności do papierów wartościowych z rachunku kupującego na rachunek sprzedającego. Dla transakcji zawieranych na rynku regulowanym giełdowym i w alternatywnym systemie obrotu (ASO), zabezpieczonych systemem gwarantowania rozliczeń (z wyjątkiem transakcji na instrumentach pochodnych) to T (dzień transakcji) + 2 dni robocze; dla transakcji na instrumentach pochodnych to T + 0. Dla transakcji pakietowych, transakcji BISO, transakcji poza obrotem zorganizowanym – zgodnie z ustaleniami stron rozrachunku (T+n).
DATA SESJI
Dzień, na który jest składane zlecenie.
DATA USTALENIA PRAWA
Dotyczy przysługujących właścicielowi akcji uprawnień do otrzymania dywidendy lub wykonania prawa poboru. Jest to ustalony dzień, w którym aby nabyć dane prawa, trzeba być właścicielem akcji. Akcje te należy nabyć najpóźniej 2 dni robocze przed dniem ustalenia prawa. Wynika to z terminu rozliczania akcji: dzień transakcji + 2 dni robocze.
DATA WAŻNOŚCI ZLECENIA
Ostatni dzień ważności zlecenia na giełdzie.
DAY TRADING
Sposób inwestowania polegający na otwieraniu i zamykaniu pozycji (kupno i sprzedaż) podczas jednej sesji giełdowej. Transakcja zamykająca ma zazwyczaj niższą prowizję.
DEMATERIALIZACJA
Proces zamiany formy papieru wartościowego z materialnej (papierowej) na niematerialną (zapis elektroniczny w KDPW). Przedmiotem obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie mogą być jedynie papiery wartościowe zdematerializowane. Jeśli spółka wycofuje się z giełdy, zazwyczaj zachodzi proces odwrotny i akcje wracają do postaci dokumentu.
DEPOZYT ZABEZPIECZAJĄCY
Suma środków pieniężnych wniesionych jako zabezpieczenie otwartych pozycji na instrumentach pochodnych (tzw. depozyt zabezpieczający w KDPW) oraz aktywnych zleceń na instrumenty pochodne (tzw. depozyt wstępny).
DERYWATY
Instrumenty pochodne.
DOGRYWKA
Faza obrotu giełdowego w trakcie sesji w systemie notowań ciągłych oraz jednolitych. W czasie dogrywki można składać jedynie zlecenia z limitem ceny równym kursowi ustalonemu na fixingu. Zlecenia złożone wcześniej utrzymują ważność w trakcie dogrywki. Jeżeli na fixingu nie nastąpi ustalenie kursu fixingowego, nie ogłasza się dogrywki (nie ma możliwości wprowadzania żadnych zleceń).
DOPUSZCZENIE DO OBROTU PUBLICZNEGO
Decyzja o dopuszczeniu instrumentów finansowych do obrotu na GPW zostaje podjęta przez Zarząd Giełdy, chyba że instrumenty finansowe są dopuszczone na mocy regulaminu GPW. Przed podjęciem decyzji Zarząd Giełdy dokonuje szczegółowej analizy i oceny sytuacji finansowej emitenta, jego prognoz, perspektyw rozwoju, możliwości realizacji planów inwestycyjnych oraz warunków, na jakich emitowane były akcje, tak by został zachowany interes i bezpieczeństwo wszystkich uczestników obrotu giełdowego.
DORADCA INWESTYCYJNY
Osoba, która decyzją KNF została wpisana na listę doradców inwestycyjnych oraz wykonuje zawód doradcy inwestycyjnego. Do zadań doradców należy m.in. wydawanie inwestorom rekomendacji dotyczących instrumentów finansowych, a także zarządzanie portfelami inwestycyjnymi inwestorów instytucjonalnych (np. funduszy inwestycyjnych) oraz indywidualnych.
DYWERSYFIKACJA
Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego polega na takim doborze instrumentów finansowych, który pozwoli na minimalizację ryzyka inwestycji. Dywersyfikację można stosować np. ze względu na rodzaj branży, w której działa spółka, czy poziom ryzyka inwestycji w dane akcje.
DYWIDENDA
Określona uchwałą walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki część zysku netto spółki przypadająca do wypłaty na jedną akcję. Akcjonariusz otrzyma dywidendę, jeżeli w dniu ustalenia prawa do dywidendy akcje są jego własnością. Oznacza to, że musi nabyć akcje najpóźniej w drugim dniu sesyjnym przed dniem ustalenia prawa do dywidendy. Przykładowo, jeśli ustalenie prawa do dywidendy ma miejsce w czwartek, to transakcja kupna papierów wartościowych musi zostać zawarta najpóźniej dwa dni sesyjne wcześniej, czyli we wtorek, zakładając, że w międzyczasie nie było dni wolnych oraz że dzień ustalenia prawa do dywidendy jest dniem sesyjnym.
EMISJA AKCJI
Proces wydawania i wprowadzania na rynek nowych akcji przeprowadzany przez spółkę.
EMITENT
Podmiot wystawiający papiery wartościowe we własnym imieniu.
FIXING
Faza sesji giełdowej, podczas której następuje określenie kursu jednolitego i realizacja zleceń.
FREE FLOAT
Liczba akcji znajdująca się w posiadaniu drobnych akcjonariuszy, czyli takich, którzy posiadają do 5% liczby wszystkich wyemitowanych przez spółkę akcji. Zwykle im free float jest mniejszy, tym obrót danym papierem jest mniejszy.
FUNDUSZ INWESTYCYJNY
Instytucja wspólnego inwestowania, której celem jest jak najkorzystniejsze lokowanie środków wpłaconych przez uczestników funduszu. Fundusze inwestycyjne można podzielić na otwarte (FIO, tj. fundusze o zmiennej liczbie tytułów do uczestnictwa w funduszu, czyli jednostek uczestnictwa) oraz zamknięte (FIZ, tj. fundusze o zasadniczo stałej liczbie tytułów uczestnictwa, czyli certyfikatów inwestycyjnych). Powodem korzystania z usług funduszy jest brak wiedzy, czasu lub doświadczenia w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, a także brak dostępu drobnych inwestorów do niektórych instrumentów i metod inwestowania. Towarzystwa funduszy inwestycyjnych oferują po kilka rodzajów funduszy, zróżnicowanych pod względem stopnia ryzyka i zaangażowania w poszczególne segmenty rynku kapitałowego (fundusze instrumentów dłużnych, fundusze zrównoważone, fundusze akcyjne). Każdy uczestnik funduszu musi sobie zatem odpowiedzieć na pytanie, jaki poziom ryzyka i jaki horyzont inwestycyjny jest w stanie zaakceptować, a następnie wybrać fundusz zachowawczy, zrównoważony albo agresywny.
GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE (GPW)
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest najważniejszą instytucją rynku kapitałowego w Polsce. GPW zapewnia koncentrację podaży i popytu na instrumenty finansowe będące przedmiotem obrotu na danym rynku w celu kształtowania ich kursu, a także bezpieczny i sprawny przebieg transakcji oraz upowszechnianie informacji związanych z obrotem instrumentami finansowymi. http://www.gpw.pl/
HEDGING
Strategia polegająca na zabezpieczeniu posiadanych aktywów przez zajęcie pozycji przeciwnej, np. w kontraktach terminowych.
HEDGINGOWY FUNDUSZ
Fundusz hedgingowy (z ang. hedge fund) to rodzaj instytucji zbiorowego inwestowania, która wykorzystuje krótką sprzedaż i dźwignię finansową m.in. do zabezpieczenia się przed wahaniami cen na rynku akcji. Najważniejszymi cechami funduszu hedgingowego są bardzo wysokie ryzyko inwestycyjne jak i możliwość osiągania wysokiej stopy zwrotu zarówno podczas hossy jak i bessy na rynku. Strategia inwestycyjna funduszy hedgingowych jest na ogół agresywna i spekulacyjna.
HOSSA
Długotrwała tendencja wzrostowa na rynku kapitałowym, zwana również rynkiem byka.
INDEKSY GPW
Indeks WIG20 - indeks 20 największych i najpłynniejszych spółek giełdowych
Indeks WIG20short - indeks pochodny typu short
Indeks WIG20lev - indeks pochodny typu leverage
Indeks WIG20dvp - indeks oparty na dochodach z tytułu dywidend
Indeks WIG20TR - indeks WIG20 skorygowany o dochody z tytułu dywidend
Indeks WIG30 - indeks 30 największych i najpłynniejszych spółek giełdowych
Indeks WIG30TR - indeks WIG30 skorygowany o dochody z tytułu dywidend
Indeks mWIG40 - indeks średnich spółek giełdowych
Indeks mWIG40dvp - indeks oparty na dochodach z tytułu dywidend
Indeks mWIG40TR - indeks mWIG40 skorygowany o dochody z tytułu dywidend
Indeks sWIG80 - indeks małych spółek giełdowych
Indeks sWIG80dvp - indeks oparty na dochodach z tytułu dywidend
Indeks sWIG80TR - indeks sWIG80 skorygowany o dochody z tytułu dywidend
Indeks WIG - indeks spółek giełdowych
Indeks WIG-Poland - indeks krajowych spółek giełdowych
Indeks WIG-Ukraine - indeks ukraińskich spółek giełdowych z
Indeks WIG-CEE - indeks spółek giełdowych z Europy Środkowo-Wschodniej
Indeks WIG-BANKI - indeks spółek z sektora bankowego
Indeks WIG-BUDOWNICTWO - indeks spółek z sektora budownictwo
Indeks WIG-CHEMIA - indeks spółek z sektora chemicznego
Indeks WIG-ENERGIA - indeks spółek z sektora energetycznego
Indeks WIG-GÓRNICTWO - indeks spółek z sektora górniczego
Indeks WIG-INFORMATYKA - indeks spółek z sektora informatycznego
Indeks WIG-LEKI - indeks spółek z sektora farmaceutycznego
Indeks WIG-MEDIA - indeks spółek z sektora mediów
Indeks WIG-MOTORYZACJA - indeks spółek z sektora motoryzacyjnego
Indeks WIG-NIERUCHOMOŚCI - indeks spółek z sektora nieruchomości
Indeks WIG-ODZIEŻ - indeks spółek z sektora odzieżowego
Indeks WIG-PALIWA - indeks spółek z sektora paliwa i gaz
Indeks WIG-SPOŻYWCZY - indeks spółek z sektora spożywczego
Indeks WIG-TELEKOMUNIKACJA - indeks spółek z sektora telekomunikacja
Indeks WIG-ESG - indeks spółek przestrzegających zasad biznesu odpowiedzialnego społecznie
Indeks WIG.GAMES - indeks 5 najbardziej płynnych spółek z branży producentów i wydawców gier
Indeks WIG.MS-BAS - indeks 5 najbardziej płynnych spółek z branż: energia, górnictwo i surowce
Indeks WIG.MS-FIN - indeks 5 najbardziej płynnych spółek z branży finansowej
Indeks WIG.MS-PET - indeks 5 najbardziej płynnych spółek z branż: paliwa, gaz i chemia
Indeks WIGdiv - indeks spółek, które w ciągu ostatnich 5 lat regularnie wypłacały dywidendę
Indeks NCIndex - indeks dedykowany rynkowi akcji NewConnect
Indeks WIGtech - indeks spółek z branż technologicznych
Indeks CEEplus - indeks najbardziej płynnych spółek z giełd Europy Środkowo-Wschodniej
Indeks TBSP.Index - indeks obligacji skarbowych w Polsce
INSTRUMENT BAZOWY
Instrument finansowy, na który jest wystawiony instrument pochodny. Zmiana wartości instrumentu bazowego pociąga za sobą zmianę wartości związanego z nim instrumentu pochodnego. Do instrumentów bazowych zaliczamy: akcje, waluty, indeksy, towary, stopy procentowe, itp.
INSTRUMENT POCHODNY
Instrument finansowy, którego istnienie jest uzależnione od instrumentu bazowego, ale który może być przedmiotem samodzielnego obrotu. Cena instrumentu pochodnego jest ściśle powiązana z ceną instrumentu bazowego. Do instrumentów pochodnych zaliczamy: kontrakty terminowe, warranty, opcje.
IPO (Initial Public Offering)
Pierwsza oferta publiczna, wprowadzenie do obrotu po raz pierwszy akcji danej spółki.
JEDNOSTKA INDEKSOWA
Papier wartościowy, którego wartość zależy od wartości indeksu będącego instrumentem bazowym dla danej jednostki indeksowej. Pod pojęciem jednostki indeksowej rozumie się prawo przysługujące nabywcy jednostki wobec wystawcy do żądania zapłaty kwoty należnej na warunkach określonych w standardzie jednostek indeksowych. Nabywca jednostki indeksowej płaci jej wystawcy cenę jednostki indeksowej (premię). Wystawca, otwierający krótkie pozycje, wnosi depozyty zabezpieczające.
JEDNOSTKA UCZESTNICTWA
Jest to część aktywów funduszu inwestycyjnego otwartego. Inwestycja w fundusz inwestycyjny otwarty jest równoznaczna z zakupem jednostek uczestnictwa. Jednostki uczestnictwa w funduszu są na bieżąco wyceniane przez fundusz, dzięki czemu inwestujący jest w stanie określić swój stan posiadania. Jednostki uczestnictwa nie są papierem wartościowym. Są dziedziczne, ale niezbywalne. Oznacza to, że nie można ich odstąpić/odsprzedać/darować innej osobie.
KAPITALIZACJA
Wartość giełdowa spółki wyrażona iloczynem aktualnego kursu giełdowego i liczbą akcji w obrocie.
KDPW
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) jest podmiotem odpowiedzialnym za prowadzenie rozrachunku transakcji zawieranych na rynku regulowanym oraz w alternatywnym systemie obrotu (ASO), jak również prowadzenie centralnego depozytu papierów wartościowych. Akcjonariuszami spółki są w równych częściach: Skarb Państwa, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. i Narodowy Bank Polski. KDPW realizuje również szereg usług dla emitentów, jak pośredniczenie w wypłacie dywidendy dla akcjonariuszy, asymilację, zamianę, konwersję i podział akcji, realizację prawa poboru.
KDPW_CCP
Izba rozliczeniowa prowadząca rozliczenia transakcji z zastosowaniem szeregu mechanizmów pozwalających na systemowe obniżenie ryzyka niewywiązania się stron ze zobowiązań wynikających z zawartych transakcji. KDPW_CCP jest instytucją typu CCP (centralny kontrahent) prowadzącą rozliczenia transakcji zawieranych w instrumentach kasowych i derywatach w obrocie zorganizowanym oraz niezorganizowanym (OTC). Dla każdej transakcji przyjętej do rozliczeń KDPW_CCP staje się stroną transakcji - pierwotny stosunek prawny pomiędzy sprzedającym a kupującym zostaje nieodwracalnie przerwany z momentem przyjęcia transakcji do rozliczeń, a KDPW_CCP staje się kupującym dla uczestnika sprzedającego oraz sprzedającym dla uczestnika kupującego instrument finansowy wskazany w transakcji przekazanej
do rozliczeń.
KLASA KONTRAKTU
Klasa kontraktu obejmuje wszystkie serie kontraktów terminowych odpowiadających temu samemu standardowi.
KNF
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) jest centralnym organem administracji rządowej sprawującym nadzór nad rynkiem finansowym w Polsce, powołanym na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006 o nadzorze nad rynkiem finansowym. KNF sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego. Do zadań Komisji należy ponadto:
- podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego,
- podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności,
- podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego,
- udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym,
- stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty,
- wykonywanie innych zadań określonych ustawami.
Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. Nadzór nad działalnością KNF sprawuje Prezes Rady Ministrów. http://www.knf.gov.pl/
KONTRAKTY TERMINOWE
Umowa pomiędzy dwoma stronami, z których jedna zobowiązuje się do kupna, a druga do sprzedaży, w ściśle określonym przyszłym terminie (dniu wygaśnięcia) i po ściśle określonej w momencie zawarcia transakcji cenie, określonej ilości wystandaryzowanego instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia pieniężnego.
KONTRAKTY TERMINOWE NA AKCJE SPÓŁEK
Są to kontrakty terminowe, dla których instrumentem bazowym są akcje spółek (na ogół o dużej płynności i kapitalizacji , znaczącej pozycji na rynku i wysokiej reputacji).
KONTRAKTY TERMINOWE NA INDEKSY
Są to kontrakty terminowe, dla których instrumentem bazowym są indeksy giełdowe, np. WIG20, mWIG40, WIG.MS-PET, WIG.MS-FIN, WIG.MS-BAS, WIG.GAMES.
KONTRAKTY TERMINOWE NA KURSY WALUT
Są to kontrakty terminowe, dla których instrumentem bazowym są waluty obce, np. USD, EURO, CHF, GBP.
KONTRAKTY TERMINOWE NA OBLIGACJE SKARBOWE
Są to kontrakty terminowe, dla których instrumentem bazowym są obligacje skarbowe, np. krótkoterminowe, średnioterminowe, długoterminowe.
KONTRAKTY TERMINOWE NA WIBOR
Są to kontrakty terminowe, dla których instrumentem bazowym jest WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) - referencyjna wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym.
KURS JEDNOLITY
Jest to kurs wyznaczany przez system informatyczny giełdy przy wykorzystaniu odpowiedniego algorytmu dla instrumentów finansowych notowanych w systemie kursu jednolitego. Kurs jednolity określany jest na podstawie zleceń maklerskich zawierających limit ceny oraz niezawierających tego limitu. Z chwilą ogłoszenia kursu jednolitego staje się on ceną, po której zawierane są transakcje giełdowe.
KURS ODNIESIENIA
Jest to kurs, względem którego obliczane są dopuszczalne wahania kursu na danej sesji. Dla papierów wartościowych notowanych w systemie kursu jednolitego jest to kurs z poprzedniej sesji. Dla papierów wartościowych notowanych w systemie notowań ciągłych kursem odniesienia dla kursu otwarcia w tym systemie jest kurs zamknięcia, a w przypadku jego braku kurs ostatniej transakcji na poprzedniej sesji.
KURS OTWARCIA
Jest to kurs określany w fazie notowań w systemie ciągłym, po którym zostają zawarte transakcje giełdowe na otwarciu. Kurs otwarcia określany jest przy zastosowaniu kolejno: zasady maksymalizacji wolumenu obrotu, minimalizacji różnicy między liczbą papierów wartościowych w zleceniach sprzedaży i kupna możliwych do realizacji po określonym kursie oraz minimalizacji różnicy między kursem określanym a kursem odniesienia. Ważne jest również, aby wszystkie zlecenia kupna z kursem wyższym i wszystkie zlecenia sprzedaży z kursem niższym zostały zrealizowane przy danym kursie otwarcia.
KWITY DEPOZYTOWE
Papiery wartościowe o charakterze udziałowym uprawniające ich posiadaczy do określonej liczby akcji spółki, na podstawie której instrumenty te zostały wyemitowane. Kwity depozytowe. zwane potocznie ADR-ami (American Depositary Receipts) lub GDR-ami (Global Depositary Receipts), są instrumentem pozyskiwania kapitału przez firmy szukające źródeł finansowania poza swym rodzimym rynkiem. Rodzaje kwitów:
- ADR-y (American Depositary Receipts):
- ADR-y I poziomu, które ze względu na zwolnienie z wymogów informacyjnych SEC (amerykański odpowiednik KNF) oraz niskie koszty i czas przeprowadzenia emisji (25 tys. USD, maksymalnie 10 tygodni) są w USA najszybciej rozwijającym się segmentem rynku kwitów depozytowych. Wadą tego rozwiązania jest brak możliwości wprowadzenia kwitów do obrotu giełdowego. Są one przeważnie notowane na rynku pozagiełdowym (OTC). W ramach poziomu I spółka nie może także pozyskiwać kapitału.
- ADR-y II poziomu umożliwiają już notowanie kwitów na jednej z amerykańskich giełd. Muszą one także zostać poddane rejestracji w SEC oraz podlegają obowiązkom informacyjnym i sprawozdawczym, przy czym wszystkie raporty finansowe muszą być sporządzone zgodnie z amerykańskimi standardami rachunkowości GAAP.
- ADR-y III poziomu umożliwiają pozyskiwanie kapitału w drodze emisji kwitów wprowadzanych następnie do obrotu na jednej z amerykańskich giełd. Emisja ma charakter publiczny, koszty programu zaś są wysokie.
- GDR (Global Depositary Receipts). Najczęściej wybierana forma przez spółki z Europy Wschodniej. Najczęściej ma ona strukturę rozgałęzioną, w której jedna transza dla zostaje skierowana do inwestorów europejskich i jest przedmiotem obrotu na giełdzie np. londyńskiej, druga transza zaś plasowana jest w USA w formie emisji prywatnej skierowanej do kwalifikowanych inwestorów instytucjonalnych, którzy mogą obracać kwitami na niepublicznym elektronicznym rynku pozagiełdowym.
LIMIT AKTYWACJI
Zlecenia z warunkiem „Limit aktywacji” nie pojawiają się natychmiast po wprowadzeniu ich do systemu, lecz ujawniają się dopiero wówczas, gdy teoretyczny kurs otwarcia lub kurs ostatniej transakcji w notowaniach ciągłych osiągną poziom określony przez inwestora. Muszą więc one zawierać oprócz limitu, przy którym staje się ono aktywne, również limit realizacji lub dyspozycję jego realizacji PKC. Przekazywane we wszystkich fazach sesji w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem fazy interwencji i dogrywki. Zlecenie kupna musi zawierać limit aktywacji wyższy od ostatniej transakcji oraz cenę równą bądź wyższą od limitu aktywacji lub warunek PKC. I odwrotnie: w przypadku zlecenia sprzedaży z limitem aktywacji musi być on niższy od ostatniej transakcji, a cena realizacji musi być równa bądź niższa od limitu aktywacji lub zawierać warunek PKC.
LIMIT CENY
LIMIT CENY W zleceniu z limitem ceny inwestor precyzyjnie określa cenę, po jakiej chce kupić lub sprzedać dany instrument finansowy. W przypadku kupna jest to cena, powyżej której składający zlecenie nie godzi się na realizację zlecenia, zaś dla zleceń sprzedaży jest to cena, poniżej której inwestor nie jest skłonny pozbyć się walorów.
LIST ZASTAWNY
Hipoteczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami. W liście zastawnym bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych. Publiczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią: kredyty zabezpieczone do pełnej wysokości i wraz z należnymi odsetkami gwarancją lub poręczeniem Skarbu Państwa, NBP, Wspólnot Europejskich lub ich państw członkowskich, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, Europejskiego Banku Inwestycyjnego lub Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (Banku Światowego) albo wierzytelności banku hipotecznego z tytułu kredytów udzielonych podmiotom wymienionym powyżej.
MAKLER NADZORUJĄCY
Osoba wpisana na listę maklerów papierów wartościowych prowadzoną przez KNF, która:
- złożyła egzamin z zakresu znajomości przepisów i obowiązujących na GPW procedur dotyczących zasad przekazywania na giełdę zleceń maklerskich i otrzymywania informacji na potrzeby obsługi notowań,
- jest zatrudniona przez członka giełdy lub jest członkiem jego władz,
- została wyznaczona i zgłoszona przez członka giełdy jako osoba nadzorująca proces przekazywania na giełdę zleceń maklerskich,
- została wpisana na listę maklerów nadzorujących prowadzoną przez GPW.
MAKLER PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
Osoba, która posiada licencję i została wpisana przez Komisję Nadzoru Finansowego na listę maklerów papierów wartościowych. Do zadań maklera należy m.in. zawieranie transakcji na giełdzie w imieniu domu maklerskiego, w którym jest zatrudniony (na rachunek domu maklerskiego bądź klienta), udzielanie inwestorom informacji na temat sytuacji na rynku, przekazywanie rekomendacji.
MARKET MAKER
Patrz: ANIMATOR EMITENTA, ANIMATOR RYNKU.
MEMORANDUM INFORMACYJNE
Dokument opracowany przez emitenta i podlegający zatwierdzeniu przez KNF dotyczący papierów wartościowych, które mają być przedmiotem oferty publicznej lub dopuszczone do obrotu. Memorandum zawiera informacje na temat emitenta oraz papierów wartościowych przez niego emitowanych. Wymogi prawne wobec memorandum informacyjnego mogą być mniejsze mniejsze niż wobec prospektu emisyjnego.
MNOŻNIK
Jednostka pieniężna przez którą pomnożona zostaje wartość jednego punktu indeksu / jednej akcji; służy do wyznaczenia wartości kontraktu. Np. w przypadku kontraktu terminowego na indeks WIG20 z mnożnikiem 20 jeden punkt indeksu jest mnożony przez 20 zł.
MiFID (Markets in Financial Instruments Directive)
Dyrektywa 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. (wraz z Rozporządzeniem Komisji Wspólnot Europejskich nr 1287/2006 z dnia 10 sierpnia 2006 r. zawierającym środki wykonawcze do Dyrektywy), którą wprowadzono w celu podwyższenia stopnia harmonizacji usług finansowych, aby zagwarantować inwestorom wyższy poziom ochrony ich inwestycji. Miała ona również doprowadzić do zwiększenia przejrzystości działania firm inwestycyjnych oraz zapewnienia wspólnych ram prawnych dla usług inwestycyjnych oraz rynków finansowych w państwach Unii Europejskiej, a także Islandii, Norwegii i Liechtensteinie. Dyrektywa MiFID została uchylona w 2014 r. przez Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych - czyli tzw. Dyrektywę MIFID II.
MiFID II
Regulacja MIFID II to akty prawne - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne - obowiązujące w Polsce od 3 stycznia 2018 r. Celem regulacji MiFID II jest zapewnienie zwiększonej ochrony inwestorów, promowanie konkurencji w sektorze usług finansowych oraz zapewnienie przejrzystości działania firm inwestycyjnych na rynku kapitałowym UE. Zgodnie z wymogami MiFID II podmioty oferujące usługi inwestycyjne są zobowiązane do:
działania w najlepiej pojętym interesie Klienta,
oferowania instrumentów finansowych i produktów finansowych oraz usług inwestycyjnych adekwatnych do wiedzy i doświadczenia inwestycyjnego Klientów oraz dla których Klient jest grupą docelową,
dostarczania Klientom jednoznacznych i niewprowadzających w błąd informacji o świadczonych usługach, produktach i znajdujących się w ofercie instrumentach finansowych oraz rodzajach ryzyk z nimi związanych.
NALEŻNOŚCI
Środki finansowe uzyskane w wyniku realizacji giełdowych transakcji sprzedaży instrumentów finansowych, które nie zostały jeszcze rozliczone w KDPW i mogą być wykorzystane jedynie jako pokrycie składanych zleceń kupna lub pokrycie innych zobowiązań przez okres potrzebny na rozrachunek danej transakcji (T+2 dni robocze).
NEWCONNECT
Rynek zorganizowany, prowadzony przez Giełdę Papierów Wartościowych poza rynkiem regulowanym w formie alternatywnego systemu obrotu. Jest rynek dedykowany do obrotu papierami wartościowymi nowych, rozwijających się firm, działających w obszarze nowych technologii.
NIEREZYDENT
Osoba fizyczna mająca stałe miejsce zamieszkania za granicą, osoba prawna z siedzibą za granicą, a także jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej utworzona zgodnie z prawem obcego państwa.
NOTOWANIA CIĄGŁE
System notowań, który umożliwia zmiany cen w czasie trwania sesji giełdowej, w zależności od kształtowania się popytu i podaży na dany walor. Aby opisać przebieg sesji notowań ciągłych, trzeba podać przynajmniej cztery ceny: otwarcia, zamknięcia, maksymalną i minimalną.
NOTOWANIA W SYSTEMIE KURSU JEDNOLITEGO
System notowań, którego cechą charakterystyczną jest ustalanie jednego kursu dla każdego notowanego papieru wartościowego. Głównym kryterium przy ustalaniu tego kursu, jest maksymalizacja wolumenu obrotów. W uproszczeniu można przyjąć, że kursem dnia jest ogłaszana cena, w przypadku której ilość papierów w obrocie jest największa.
OBLIGACJA
Papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (wypłacania obligatariuszowi określonej sumy pieniędzy - zazwyczaj w określonych przedziałach czasu - oraz do wypłacenia pełnej kwoty pożyczki w terminie wykupu).
OBLIGACJE SKARBOWE
Obligacje skarbowe są to dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Finansów. Emitent (Skarb Państwa) pożycza od nabywcy obligacji pewną sumę pieniędzy i zobowiązuje się ją zwrócić (wykupić obligacje) w określonym terminie oraz zapłacić należne odsetki. W przypadku obligacji zerokuponowych obligacje oferowane są z dyskontem - po cenie niższej od ceny nominalnej. Kwoty uzyskane ze sprzedaży obligacji przeznaczone są na finansowanie wydatków budżetu państwa.
OBRÓT PIERWOTNY
Rozumie się przez to przeprowadzenie oferty publicznej przez emitenta lub subemitenta usługowego, której przedmiotem są papiery wartościowe nowej emisji, oraz zbywanie lub nabywanie papierów wartościowych na podstawie takiej oferty.
OBRÓT WTÓRNY
Dokonywanie oferty publicznej przez podmiot inny niż emitent lub gwarant emisji.
albo
proponowanie w dowolnej formie i w dowolny sposób, przez podmiot inny niż wystawca, nabycia instrumentów
finansowych niebędących papierami wartościowymi lub nabywanie ich od tego innego podmiotu, jeżeli propozycja
skierowana jest do co najmniej 150 osób lub do nieoznaczonego adresata.
OFERTA PUBLICZNA
Komunikat skierowany do odbiorców w dowolnej formie i za pomocą dowolnych środków, przedstawiający wystarczające informacje na temat warunków oferty i oferowanych papierów wartościowych, w celu umożliwienia inwestorowi podjęcia decyzji o nabyciu lub subskrypcji tych papierów wartościowych.
OFERUJĄCY
Podmiot prawny lub osoba fizyczna, która publicznie oferuje papiery wartościowe.
OPCJA
Jest to instrument finansowy stwierdzający nabycie prawa do zakupu lub sprzedaży po z góry ustalonej cenie w określonym momencie w przyszłości innego papieru wartościowego (instrumentu bazowego) lub dokonania rozliczenia pieniężnego na podstawie wartości instrumentu bazowego. Prawa z opcji są niesymetryczne. Podstawowe rodzaje opcji to opcja call - która daje nabywcy prawo kupna instrumentu bazowego po z góry ustalonej cenie - oraz opcja put - która daje nabywcy prawo sprzedania instrumentu bazowego po z góry ustalonej cenie. Nabywca opcji płaci premię i do tej kwoty jest ograniczona jego potencjalna strata. Natomiast wystawca opcji otrzymuje premię jednak jego straty mogą być nieograniczone.
PIERWSZA OFERTA PUBLICZNA
Rozumie się przez to dokonywaną po raz pierwszy ofertę publiczną dotyczącą określonych papierów wartościowych.
POZYCJA DŁUGA
Kupno kontraktu terminowego.
POZYCJA KRÓTKA
Sprzedaż kontraktu terminowego.
POZYCJA PRZECIWSTAWNA
Pozycją przeciwstawną do pozycji krótkiej jest pozycja długa dotycząca kontraktów tej samej serii. Pozycją przeciwstawną do pozycji długiej jest pozycja krótka dotycząca kontraktów tej samej serii. Służy ona do zamknięcia otwartych pozycji.
POZYCJA SKORELOWANA
Pozycją skorelowaną do pozycji krótkiej jest pozycja długa dotycząca kontraktów innej serii w ramach tej samej klasy. Pozycją skorelowaną do pozycji długiej jest pozycja krótka dotycząca kontraktów innej serii w ramach tej samej klasy (FW20M2020 +1 oraz FW20H2020 -1).
PRAWA MAJĄTKOWE
Uprawnienia, na podstawie których osobie uprawnionej przysługują określone korzyści o charakterze majątkowym.
PRAWA POCHODNE
Instrumenty, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych.
PRAWO DO AKCJI (PDA)
Instrument finansowy umożliwiający dokonanie sprzedaży akcji nowej emisji przed ich faktycznym wprowadzeniem do obrotu giełdowego. PDA nie powinny być traktowane przez inwestorów tak jak akcje. Wycena tego instrumentu powinna uwzględniać ryzyko związane z ewentualną odmową rejestracji podwyższenia kapitału akcyjnego przez sąd. Niższa wycena PDA jako odpowiednika akcji może wpłynąć na niższą cenę samych akcji, w które PDA zostanie przekształcone po wydaniu przez sąd rejestrowy stosownego postanowienia.
PRAWO POBORU
Przysługujące akcjonariuszowi prawo objęcia akcji nowej emisji, które może być przedmiotem obrotu giełdowego. Umożliwia zachowanie przez dotychczasowych akcjonariuszy proporcjonalnego udziału w kapitale akcyjnym danej spółki w przypadku nowej emisji akcji i podwyższenia kapitału. W celu realizacji prawa poboru akcjonariusz musi w wyznaczonym terminie złożyć zapis na akcje nowej emisji w domu maklerskim, gdzie prawa są zapisane. Akcjonariusze niezainteresowani nowo emitowanymi walorami tej spółki mogą zbywać swoje prawa poboru na giełdzie w czasie trwania zapisów, kiedy to również prawa poboru są notowane na giełdzie. Prawo poboru ma swoją wartość teoretyczną, która jest oddzielana od wartości akcji na trzy dni przed dniem ustalenia prawa poboru.
RACHUNEK INWESTYCYJNY
Rachunek Inwestora w biurze maklerskim, na którym zapisywane są posiadane instrumenty finansowe oraz środki pieniężne.
RYNEK KAPITAŁOWY
Rynek, na którym odbywa się obrót instrumentami finansowymi, prawami majątkowymi oraz instrumentami pochodnymi.
RYNEK PIERWOTNY
Rynek, na którym następuje sprzedaż papierów wartościowych bezpośrednio przez emitenta lub subemitenta usługowego, której przedmiotem są papiery wartościowe nowej emisji, oraz zbywanie lub nabywanie papierów wartościowych na podstawie takiej oferty. Cenę ustala emitent, a pośrednikiem jest zwykle dom maklerski.
RYNEK WTÓRNY
Rynek, na którym dokonywane są transakcje papierami wartościowymi w taki sposób, że stroną zbywającą nie jest emitent danego papieru wartościowego.
SEKTOR
Grupa spółek zajmujących się podobną działalnością gospodarczą, np. sektor chemiczny, sektor bankowy.
SERIA KONTRAKTU
Kontrakty na ten sam instrument bazowy i tę samą datę wygaśnięcia, odpowiadające określonemu przez organizatora rynku standardowi.
SPLIT
Inaczej: podział akcji. Wymiana wszystkich akcji danej spółki na proporcjonalnie większą liczbę akcji.
SPREAD
Różnica pomiędzy ofertą kupna o najwyższym limicie i ofertą sprzedaży o najniższym limicie dla danego instrumentu finansowego w danym momencie.
STOPA ZWROTU
Wyrażony w procentach iloraz zysku do kwoty zainwestowanego kapitału.
ŚWIADECTWO DEPOZYTOWE
Dokument potwierdzający uprawnienie do realizacji praw wynikających z posiadania papierów wartościowych. Może być wystawione po emisji pierwotnej jako dowód nabycia papierów wartościowych. W przypadku papierów wartościowych zdematerializowanych (zapisanych w formie elektronicznej na rachunkach w domach maklerskich) świadectwo takie jest wymagane do udziału w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy i musi zostać złożone w siedzibie spółki najpóźniej na 7 dni przed WZA.
TERMIN WYGAŚNIĘCIA
W przypadku opcji jest to termin, po upływie którego opcja traci swoją ważność i nie może być zrealizowana, natomiast w przypadku kontraktu terminowego jest to termin zapadalności kontraktu, tj. dzień rozliczenia kontraktu względem instrumentu bazowego.
TERMIN WYKUPU OBLIGACJI
Termin, w którym wystawiający zobowiązuje się wykupić obligacje, najczęściej po cenie nominalnej wraz z odsetkami.
TKO
Teoretyczny Kurs Otwarcia. Kurs wyznaczany na bieżąco dla danego instrumentu finansowego przez GPW w fazie przed otwarciem (bez zawierania transakcji) na podstawie zleceń, które w danym momencie znajdują się w karnecie.
TOKEN
Urządzenie kryptograficzne wyglądem przypominające niewielki kalkulator. Służy do generowania jednorazowych kodów niezbędnych do identyfikacji Inwestora podczas logowania do systemów transakcyjnych banków i domów maklerskich. Token może również być wykorzystywany do podpisywania składanych elektronicznie dyspozycji.
TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH
Organ funduszu inwestycyjnego, który zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi.
TRANSAKCJA GIEŁDOWA
Umowa zakupu lub sprzedaży dopuszczonych do obrotu giełdowego instrumentów finansowych zawarta na giełdzie.
TRANSAKCJA PAKIETOWA
Transakcja giełdowa zawierana poza systemem notowań ciągłych lub jednolitych. Warunki transakcji pakietowej (minimalna wartość, dopuszczalne odchylenie cenowe) określone są w regulacjach giełdowych.
TREND
Pojęcie związane z analizą techniczną. W przypadku trendu wzrostowego jest to ciąg kolejnych szczytów kursu instrumentu finansowego, z których każdy znajduje się wyżej niż poprzedni, w przypadku trendu spadkowego jest to ciąg kolejnych dołków kursu instrumentu finansowego, z których każdy znajduje się niżej niż poprzedni.
UMOWA MAKLERSKA
Umowa o świadczenie usług maklerskich (w tym wykonywania zleceń oraz prowadzenia rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnego) zawierana pomiędzy Klientem a domem/biurem maklerskim w Punkcie Obsługi Klienta domu/biura maklerskiego, drogą korespondencyjną lub za pośrednictwem Internetu, na podstawie której dom maklerski/biuro maklerskie świadczy usługi związane z obrotem instrumentami finansowymi m.in. na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.
WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY (WZA)
Najwyższy z organów spółki akcyjnej służący realizacji uprawnień akcjonariuszy do kierowania działalnością spółki. WZA podejmuje decyzje w następujących sprawach:
- rozpatruje i zatwierdza sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdanie finansowe za ubiegły rok obrotowy,
- udziela absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków,
- podejmuje uchwały dotyczące nowych emisji akcji lub obligacji,
- decyduje o podziale zysku, czyli m.in. o wypłacie dywidendy dla akcjonariuszy.
WARRANT
Instrument pochodny upoważniający jego właściciela do kupna lub sprzedaży określonej liczby walorów po ustalonej cenie i w określonym terminie. Główna różnica pomiędzy warrantem a opcją polega na tym, że wielkość emisji warrantów jest stała, a ich wystawcą jest tylko jeden podmiot (np. dom maklerski). W przypadku opcji wystawcą może być każdy inwestor. Warranty mogą być wystawione na akcje, indeksy giełdowe czy kursy walut obcych. Rozróżniamy warranty call (kupna) i warranty put (sprzedaży).
WARTOŚĆ BAZOWA INDEKSU
Pierwsza wartość indeksu giełdowego. Dla indeksów WIG20, WIG wynosi ona 1000.
WARTOŚĆ DOSTĘPNA DO ZLECEŃ
Suma środków z konta podstawowego i niewykorzystanych należności na rachunku inwestora, która może zostać użyta na pokrycie zlecenia kupna składanego na giełdę.
WARTOŚĆ TRANSAKCJI
Iloczyn kursu, po jakim transakcja została zawarta, i liczby instrumentów finansowych.
WDA
Zlecenie giełdowe z ważnością domyślną, ważne bezterminowo. W praktyce zlecenia z ważnością domyślną oczekują w arkuszu do ostatniej sesji giełdowej roku.
WIBID
Warsaw Interbank Bid Rate - roczna stopa procentowa jaką banki zapłacą za środki przyjęte w depozyt od innych banków, ustalana na podstawie ofert banków.
WIBOR
Warsaw Interbank Offered Rate - oprocentowanie po jakim banki udzielą pożyczek innym bankom, ustalane na postawie ofert banków.
WIDEŁKI
Potoczna nazwa dolnego i górnego ograniczenia wahań kursu instrumentu finansowego.
ZAMKNIĘCIE POZYCJI
Oznacza ustanie praw i zobowiązań z nabycia lub zbycia kontraktu terminowego odpowiednio wskutek zbycia lub nabycia kontraktu terminowego tej samej serii.
ZAMKNIĘCIE POZYCJI NA JEDNOSTKACH INDEKSOWYCH
Ustanie praw i zobowiązań związanych z nabyciem lub wystawieniem jednostki indeksowej. Zamknięcie pozycji następuje w wyniku wystawienia jednostki indeksowej, jeżeli została ona wcześniej nabyta, lub też nabycia jednostki indeksowej, jeżeli została ona wcześniej wystawiona. Jednostka indeksowa zamykająca pozycję musi być jednostką indeksową na ten sam instrument bazowy, określoną tym samym standardem.
ZAWIESZENIE NOTOWAŃ
Zaprzestanie ustalania ceny instrumentu finansowego na określony okres. Zawieszenie notowań może być dokonane na wniosek emitenta lub żądanie KNF ze względu na interes lub bezpieczeństwo uczestników obrotu.
ZLECENIA MAKLERSKIE - BEZ LIMITU CENY
PCR - zlecenie po cenie rynkowej przekazywane w trakcie notowań ciągłych, z wyłączeniem okresów równoważenia rynku. Zlecenia wykonywane po cenie zgłoszonego wcześniej, a niezrealizowanego najlepszego zlecenia przeciwstawnego. Niezrealizowana część zlecenia PCR staje się zleceniem z limitem równym kursowi, po jakim została zawarta ostatnia transakcja. Jeśli po przeciwnej stronie rynku nie ma przynajmniej jednego oczekującego zlecenia przeciwstawnego - zlecenie PCR nie zostanie przyjęte przez system.
PKC - zlecenie po każdej cenie. Zlecenia PKC są przekazywane we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem fazy interwencji i fazy dogrywki. W systemie kursu jednolitego podlegają realizacji po kursie jednolitym, natomiast w systemie notowań ciągłych: na otwarciu – po kursie otwarcia, na zamknięciu – po kursie zamknięcia, w fazie notowań ciągłych – po cenie najlepszego oczekującego zlecenia przeciwstawnego (cena ta może się zmieniać aż do pełnej realizacji zlecenia PKC) , w przypadku równoważenia – po kursie określonym w wyniku równoważenia rynku. Jeżeli z chwilą składania zlecenia po każdej cenie w fazie notowań ciągłych w arkuszu zleceń brak jest zleceń przeciwstawnych z limitem ceny zapewniających pełną realizację zlecenia po każdej cenie, rozpoczyna się proces równoważenia rynku z jednoczesnym przyjęciem zlecenia, które spowodowało zawieszenie.
ZLECENIA MAKLERSKIE - DODATKOWE WARUNKI WYKONANIA ZLECEŃ
Zlecenie z warunkiem minimalnej wielkości wykonania (MWW) - zlecenie z warunkiem wielkości minimalnej, czyli liczby papierów wartościowych, poniżej której inwestor nie zgadza się na realizację dyspozycji. Przekazywane jedynie w fazie dogrywki oraz w fazie notowań ciągłych z wyłączeniem okresów równoważenia rynku. Zlecenie może być realizowane w wielu transakcjach. W przypadku, gdy układ zleceń w arkuszu zleceń nie pozwala na natychmiastową realizację zlecenia z warunkiem MWW co najmniej w wielkości określonej w warunku, zlecenie to traci ważność. Niezrealizowana część zlecenia z warunkiem MWW pozostaje w arkuszu zleceń jako zlecenie maklerskie bez warunku minimalnej wielkości wykonania.
Zlecenie z warunkiem wielkości ujawnianej (WUJ) - warunek wielkości ujawnianej określa jaka część wolumenu zlecenia jest ujawniana w arkuszu zleceń. Kolejne części zlecenia są ujawniane po zrealizowaniu poprzednio ujawnionej części zlecenia. W przypadku gdy ostatnia część zlecenia jest mniejsza od wielkości ujawnianej, ujawniana jest ta pozostała część zlecenia. Zlecenie przekazywane we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego. Wielkość ujawniana zlecenia nie może być mniejsza niż 10 jednostek transakcyjnych.
ZLECENIA MAKLERSKIE - TERMINY WAŻNOŚCI ZLECEŃ
Ważne na dzień bieżący (D) – zlecenie z oznaczeniem D jest ważne nie dłużej niż do końca sesji giełdowej w dniu, w którym zostało złożone na giełdę.
Ważne do oznaczonego dnia (WDD) – zlecenie z oznaczeniem WDD jest ważne nie dłużej niż do końca dnia oznaczonego jako data ważności zlecenia, jednak nie dłużej niż 365 dni od dnia złożenia na giełdę.
Ważne na czas nieoznaczony (WDA) – zlecenie z oznaczeniem WDA jest ważne nie dłużej niż 365 dni od dnia złożenia na giełdę (w praktyce do końca roku kalendarzowego).
Ważne do określonego czasu (WDC) – zlecenie z oznaczeniem WDC jest ważne nie dłużej niż do godziny określonej w tym zleceniu, w dniu jego złożenia na giełdę, jednak nie dłużej niż do końca sesji giełdowej w dniu, w którym zostało złożone na giełdę. Czas ważności zlecenia jest podawany z dokładnością do jednej sekundy.
Ważne na fixing (WNF) – zlecenie z oznaczeniem WNF jest ważne do zakończenia odpowiednio najbliższej fazy otwarcia, fazy zamknięcia albo okresu równoważenia w dniu złożenia zlecenia na giełdę. Zlecenie z tym oznaczeniem może być złożone na giełdę w każdej fazie sesji, w której mogą być składane zlecenia danego rodzaju, jednak do arkusza zleceń jest dodawane w chwili rozpoczęcia odpowiednio najbliższej fazy przed otwarciem, przed zamknięciem albo okresu równoważenia.
Ważne na zamknięcie (WNZ) – zlecenie z oznaczeniem WNZ jest ważne do zakończenia fazy zamknięcia, w dniu w którym zostało złożone na giełdę. Zlecenie z tym oznaczeniem może być złożone na giełdę w każdej fazie sesji, w której mogą być składane zlecenia danego rodzaju, jednak do arkusza zleceń jest dodawane w chwili rozpoczęcia najbliższej fazy przed zamknięciem.
Wykonaj i Anuluj (WIA) – (zlecenie ważne do pierwszego wykonania). Zlecenie obowiązuje do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji, jeżeli zlecenie realizowane jest jednocześnie w kilku transakcjach). Zlecenie jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu i może zostać zrealizowane częściowo. Jeżeli będzie zrealizowane częściowo, niezrealizowana część traci ważność. Zlecenie z oznaczeniem WIA może być złożone na giełdę wyłącznie w fazie notowań ciągłych oraz w fazie dogrywki.
Wykonaj lub Anuluj (WLA) – zlecenie ważne jest do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji, jeżeli zlecenie realizowane jest jednocześnie w kilku transakcjach). Zlecenie jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu, ale wyłącznie w całości – nie może być zrealizowane częściowo. W przypadku, gdy układ zleceń w arkuszu po przeciwnej stronie nie pozwala na realizację w całości, traci ono ważność. Zlecenie z oznaczeniem WLA może być złożone na giełdę tylko w fazie notowań ciągłych oraz w fazie dogrywki.
ZLECENIA MAKLERSKIE - Z LIMITEM CENY
Zlecenie z limitem ceny (zlecenie zawierające limit ceny) realizowane jest wyłącznie wówczas, gdy ustalony na podstawie arkusza zleceń kurs jest zgodny z tym limitem lub atrakcyjniejszy. Oznacza to, że w przypadku zleceń kupna realizacja będzie miała miejsce przy kursie równym lub niższym od podanego limitu, natomiast w przypadku zleceń sprzedaży przy kursie równym lub wyższym od ustalonego kursu rynkowego (o ile w zleceniu nie ma określonych dodatkowych warunków wykonania). Zlecenia z limitem mogą zawierać dodatkowe warunki wykonania.
ZLECENIA MAKLERSKIE - Z LIMITEM AKTYWACJI (ZLECENIA STOP)
Zlecenie STOP zawiera limit aktywacji zlecenia oraz limit ceny, po której zlecenie to może podlegać realizacji (zlecenie STOP Limit) albo polecenie realizacji bez określonego limitu ceny (zlecenie STOP Loss). Zlecenie STOP podlega aktywacji (ujawnieniu w arkuszu zleceń) jeżeli kurs ostatniej transakcji jest wyższy lub równy (w przypadku zleceń kupna) albo niższy lub równy (w przypadku zleceń sprzedaży) od limitu aktywacji. Zlecenie STOP spełniające warunki aktywacji jest ujawniane w arkuszu zleceń natychmiast po realizacji zleceń bez limitu aktywacji. Zlecenia STOP mogą być składane na giełdę we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, za wyjątkiem fazy dogrywki.
ZLECENIE PEG
Zlecenie PEG jest zleceniem z limitem dynamicznie powiązanym z kursem referencyjnym. Kursem referencyjnym dla zlecenia PEG jest limit najlepszego zlecenia po tej samej stronie arkusza, co zlecenie PEG. Kurs zlecenia PEG ulega zmianie wraz ze zmianą kursu referencyjnego to znaczy, że zlecenie PEG podąża swoim kursem za zleceniem referencyjnym.
